• جمعه 10 فروردين 1397

ساختمان شماره 20

ساختمان شماره 20 نیز مجموعه معماری ویژه­ای است که اگرچه از لحاظ پلان  مشابهت­هایی با ساختمان شماره1 و نیز شکل استاندارد خانه سازی شهرسوخته دارد اما  وجود برخی از عناصر معماری کاربری آن را از یک خانه ساده فراتر برده تا جایی که  احتمال داده شده که این جا معبدی متعلق به اواخر دوره سوم و اوائل دوره چهارم استقرار بوده است. وجود دیوارهایی به قطر120 سانتیمتر و اندود قرمز رنگ به ویژه در کنار درهای ورودی ساختمان یکی از این نشانه­ها به شمار میرود، تاکنون یک چنین عنصر تزیینی یعنی دیوارهای رنگ شده در آثار معماری شهرسوخته دیده نشده است.از دیگر عناصر معماری که مشابه آنها نیز تا کنون در مناطق گوناگون کاوش شده دیده نشده اجاقهای مربع شکل بسیاربزرگی هستند. این اجاقهای مربع شکل به ابعاد 140 سانتیمتر در هر ضلع، دارای یک حفره مرکزی هستند که قطر آن در حدود 50 سانتیمتر است که بی شک ابعادی متناسب برای کارهای عادی مانند پخت و پز به شمار نمی آید. به علاوه این ویژگی ها و به این اجاقها ، باید دیواره مربع شکل دالبری شده را نیز افزود که عنصری تزیینی  در بدنه دیوارهای این دو اجاق بزرگ به شمار میرود. اگر چه کاوش در این بنا به اتمام نرسیده است اما شواهد نشان می دهند که این ساختمانی   تک دوره ای بوده و به عبارت دیگر تنها در یک برهه زمانی از آن استفاده و سپس متروک شده است. درب ورودی این بنای منحصربه فرد در سمت جنوب و درست بر عکس سمت وزش بادهای سیستان ساخته شده و در زمان ترک بنا تنها با یک ردیف خشت نهاده شده روی زمین بدون هیچ گونه ملاتی بسته شده است. این یک ردیف خشت چیده شده احتمالا تنها برای آگاهی رسانی به عابران در اطراف این بنا در محل ورودی گذاشته شده است و هیچ کاربرد دیگری نداشته است. سفالهای یافت شده از این بنا  از نظر گاهنگاری در دو دسته کلی طبقه بندی شده اند که شامل سفالهای نخودی ساده و منقوش رایج در ادوار گوناگون شهر سوخته هستند که نمونه های موجود در این بنا بیشتر متعلق به سده های پایانی دوره III می باشند. سفالهای نخودی با نقوش برگهای هاشور خورده و سایر نقوش خطی که در فاز 3 دوره III رایج هستند از دیگر نمونه های سفالی پیدا شده در این بنا است. دسته دیگر سفالها را می توان سفالهای نخودی ساده با لبه به بیرون برگشته نام نهاد که از نظر ریخت شناسی لبه، به نمونه های دوره تاریخی سیستان بسیار شبیه هستند اما در شهر سوخته در بالاترین لایه موجود در  ساختمان شماره20 یافت شده اند. مشابه این سفالها در طی کاوشهای دو فصل اخیر در کارگاه شماره 26 در حاشیه شرقی و هم­سطح چاله پست بخش مرکزی نیز یافت شده است. این سفالها فاقد تزیین بوده و دارای خمیره نخودی تیره به همراه پوشش غلیظ قهوه­ای رنگ هستند و به دلیل اینکه در ارتباط با معماری مشخصی به دست نیامده اند نمی توان درباره تاریخ آنها با قطعیت نظر داد. در مجموع به نظر می رسد که ساختمان شماره 20 تنها در یک دوره مشخص که بر اساس نمونه های سفالی می تواند اواخر دورهIII و اوائل دوره IV باشدمورد استفاده قرار گرفته و سپس متروک شده است، زیرا خاک انباشت شده در بنا شامل ماسه بادی ناشی از بادرفت بوده که فاقد مواد فرهنگی است و تنها با نزدیک شدن به کف بنا قطعات سفال ساده نخودی و منقوش به صورت پراکنده نمودار شدند.